Eski Mac’e gençlik aşısı: SSD

Benim gibi eski bir Mac sahibiyseniz zaman geçtikçe bilgisayarınızın performansının, yeni çıkan ve her sürümde daha fazla kaynak isteyen yazılımlar ve güncellemeler yüzünden düştüğünü görebilirsiniz. Elbette bu konuda Windows kullanıcılarından çok daha şanslıyız. Bu ay, 6-7 yıldan uzun süredir kullandığım MacBook’uma sadece yeni bir pil alarak görevine bir süre daha devam etmesini sağladım.

 İşyerinde kullandığım MacBook ise daha fazla eziyete katlanmak zorunda olduğu için evdekinden daha yeni (late 2008) olmasına rağmen daha fazla hız ihtiyacını karşılamak için birkaç güncellemeye ihtiyaç duymaya başladı. Günlük ihtiyaçlar için yeterli olsa da özellikle profesyonel uygulamalarda ağır kalmaya başlayan Mac için en etkili güncelleme araçları -aslında tüm bilgisayarlar için- malumunuz Ram ve SSD.  Bugün sizlere SSD’nin olumlu ve olumsuz yönleri ile bir Mac’i nasıl SSD ile güncelleyebiliriz konularına değinmek istiyorum.

SSD yani Solide State Drive, içinde klasik sabit sürücülerdeki mekanik parçaları bulunmayan, flash disk mantığına çok benzer bir mantık ile çalışan bir sabit disk sistemidir. İçinde mekanik aksam olmadığından çok daha az güç harcar, hafiftir ve ses çıkartmaz. Mac zaten neredeyse hiç ses çıkarmayan bir bilgisayar olduğu için (benim gibi daha önce 7200 Rpm gürültülü bir Western Digital Scorpio Black takmadiysanız) bu konuda pek de sıkıntı yaşamıyorsunuzdur zaten.  Asıl önemli konu SSD’nin bilgisayarın hızına olumlu etkisi. Bu şeyler artık oldukça ucuzladı ve lüks olmaktan çıktı. Apple artık neredeyse tüm modellerde standart olarak SSD sunuyor. Eski modelleri de artık uygun bir fiyata bu konfora taşımak mümkün. SSD’nin kullanıcıyı etkileyen en büyük handikapı sanırım klasik sabit diskler gibi göre büyük kapasiteli olanların hala oldukça pahalı olması. Disk alanı sizin için çok önemliyse bence  SSD düşünmek pek de mantıklı sayılmaz.

Sabit disk kullanımım fazla olmadığı için geçen hafta bir 120 GB Kingston SSD aldım ve kurulum yapıp bilgisayarımla çalışmaya kaldığım yerden devam edebilmek için neler yapılması gerektiğini sizlere aktarmanın faydalı olacağını düşündüm.

Gereksiz veriden kurtulun

Zamanla bilgisayarınızı ne kadar gereksiz şey ile doldurduğunuzu, bu gibi durumlar hariç kestirebilmek pek kolay olmuyor.  Güncelleme öncesi yapılabilecek en güzel şey temizlik. Harici disklere aktarılması gereken içeriğiniz varsa önce bunları taşıyın. Bu işlem size gelecekte yedek alırken de büyük zaman ve alan tasarrufu sağlayacaktır. Bilgisayarı temiz tutmak için oldukça fazla üçüncü parti yazılım mevcut. İhtiyaci olan okuyucular için her zaman yardımcı olabilirim. Fotoğraflarla çok uğraştığım için bazen birden çok kopyanın diskte yer kapladığı da oluyor. Bu kopyaları bulup temizleyen yazılımlar da var. Kim aynı şeyden birkaç kopyayı aynı diskte tutmak ister ki?

Yedek alın 

Sadece yeni bir sabit disk takacağiniz zaman değil, her zaman düzenli olarak yedek alın. Mac de olsa düşme, yanma veya bir başka ekstrem durumda bazen diskteki veriniz bilgisayarımızdan daha değerli olabilir. Yedek almak oldukça kolay. Boş bir harici diski sadece bu iş için ayırabilir veya mali durumunuza göre kablosuz yedekleme için bir Time Capsule edilebilirsiniz. Ben fiyat / performans durumu nedeniyle Western Digital’in My Book serisini tercih ediyorum. Arada sırada kablosunu bağlamak yeterli oluyor. Time Machine, her şeyi kendi kendine hallediyor.

İşletim Sistemi

İşletim sistemi, sabit disk güncellemesinde karşılaşabileceğimiz en büyük sıkıntılardan biri. Malum, recovery bölümü eski diskte bulunduğu için yeni diske işletim sistemini kurmak, gelmiş geçmiş en iyi işletim sistemini de kullanıyor olsak bir dert. Güncel Os X sürümü olan OS X 10.8 Mountain Lion bir disk ile satılmıyor. İnternetten dijital olarak satın alıyoruz. Bir kez aldıktan sonra Apple ID ile dilediğiniz zaman yeniden indirip kurabilirsiniz. Yedeklerimizi aldıktan ve yeni diski bağlamadan önce bir başlangıç ortamı oluşturmamız gerekiyor. Artık oldukça eskimiş olan DVD yerine bunu flash disk ile yapmak mümkün. Elbette OS X disk izlencesi ile bir disk de yapabiliriz ama bu işlem gerek yükleme gerekse kurulum konusunda epey zaman kaybı olacaktır. Daha önce sizlere tanıttığım Lion diskmaker bu iş için biçilmiş kaftan. Daha önce indirip kurduysanız bile kurulumdan sonra silineceği için Mac App Store’dan Mountain Lion işletim sistemini yeniden indirerek işe başlamak gerekiyor. Ardından Lion  Diskmaker ile bunu en az 8 GB lik bir USB ye aktarıp kuruluma geçebiliriz.

 Tekrar kontrol edin

Time Machine ile yedek aldıysanız sorun yok ama yeni bir kurulum yapacağız ve eğer time Machine yedeğini kullanmak istemiyor, temiz bir kurulum yapmak istiyorsanız eski diskinizdeki her şeyi tekrar gözden geçirin. Bunun için yapılması gereken aslında çok basit. Mail hesaplarımız, kullandığımız uygulamalar, fotoğraf ve müzik arşivimiz haricinde çoğu zaman aklımıza gelmeyen tarayıcı sık kullanılanları ve web hayatınızın olmazsa olmazı şifrelerinizi almayı unutmayın. Safari kullanıyorsanız ve izin verdiyseniz gezdiğiniz sitelerin üyelik bilgileri saklı tutuluyor demektir. Bu bilgiye ulaşmak da çok kolay. Safari’yi açıp Safari menüsünden tercihlere, oradan da parolalar sekmesine gidin. En alttaki parolayı göster kutucuğuna tıklayın ve yetki şifrenizi girin. Hazine karşınızda. Bunu ister ekran görüntüsü çekerek isterseniz size özel farklı bir yolla yedekleyebilirsiniz.

Donanim Kurulumu

Kuruluma geçmeden önce neredeyse tüm elektronikçilerde bulunabilen küçük tornavida takımlarından bir tane alın. Her zaman lazım olur ve oldukça ucuzdur. Parçaları her zaman kendinize göre belirli bir sırayla, karıştırmadan sökün ve aynı sırayla geri takın. Ram ve sabit disk değişimi, kasanın alt kapağının açılması gibi işlemlerin bilgisayarı garanti kapsamından çıkartacağı hurafesine inanmayın. Biraz elinizi pisletmenin çakallara paranızı kaptırmaktan çok size her zaman daha fazla tecrübe kazandıracağını unutmayın.

İlk çıkan Aluminyum Unibody MacBook kasaları bu şekilde iki parçalı idi. Pil ve sabit diske ulaşmak için bu kapağı, üzerinde bulunan tırnağı kaldırarak açıyoruz.

Kapağı kaldırdığımızda pil ve sabit disk’e kolayca ulaşabiliyorsunuz. Daha sonra çıkan Unibody kasalarda ise bu kapak tamamen kaldırıldı. Kasanın altı yekpare ise korkmayın. Yukarıda belirttiğim takımın içinde hemen her türlü uç bulunuyor. Kasayı etrafındaki vidaları sökerek açın. Sabit disk ve pil aynı yerde duruyor. Bu yüzden buradan sonrası tamamen yukarıdaki bilgisayar ile aynı…

Kasayı açtıktan sonra yapmanız gereken ilk işlem pili sökmek. Pili sökmeden kasaya müdahale etmek nadiren de olsa istenmeyen kazalara veya bilgisayar için hasara neden olabilir.

 Sabit diski tutan tek bir vida bulunuyor. Plastik kaldırma bantının üzerinde bulunan siyah sert plastikten yapılmış tutucu parçayı, üzerindeki vidayı sökerek çıkartabilirsiniz. Tutma bandından çekerek veya kenarlarından nazikçe kaldırarak yuvadan diski yavaşça kaldırın ve arkasındaki birleşik güç / sata kablosunu kendinize doğru eğmeden dik bir şekilde çekerek çıkartın.

Sabit diskin dört köşesinde, kasada sabit bir şekilde oturmasını sağlayan vidalı dört adet pin bulunuyor. Bunları da yine uygun (T6) tornavida ucu ile söküp çıkartın.

Bundan sonrasını anlatmama gerek yok sanırım. Söktüğünüz her şeyi, yeni diskinize takın ve anlatılan sıranın tersini uygulayarak yerine yerleştirin.

Yazılım kurulumu

Yeni diskiniz tamamen boş olduğu için yukarıda anlattığım kurulum ortamı burada devreye giriyor. USB belleği bilgisayara bağlayıp açılışta otomatik olarak başlangıç ortamını bulmasını bekleyin. Genellikle tüm sistemler bulur ama bir sorun olursa alt / option tuşuna basıp basılı tutarak başlatmayı da deneyebilirsiniz.

OS X’in kurulum ekranı karşınıza geldiğinde direk olarak Time Machine yedeğini aldığınız disten geri yükleme yapabilirsiniz. Eski diskinizdeki dosya boyutu yeni diskiniz için büyükse, bu işlemi kurulumu (yeni kurulum) tamamladıktan sonra seçeneklere bağlı olarak da yapabilirsiniz. Yani sadece ayarlarınızı yükleyerek, uygulamaları yüklemeden de eski yedeğinizi yükleyebilirsiniz. Ben genellikle ayarlar, indirilenler ve belgeler gibi klasörleri geri yüklemeyi tercih ediyorum. Son kurulumdan beri iki – üç yıl geçtikten sonra gözünüzden kaçmış, kullanılmayan uygulamalar bulunabilir.

Sistem kurulumu yaklaşık 10-20 dk, verilerin yüklenmesi de diskin boyutuna bağlı olarak yaklaşık 30-60 dk aralığında sürecektir. Yani donanımı söküp takmak dahil bir veya bir buçuk saat içinde hiç bir şey olmamış gibi çalışmaya kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Bu konu bile başlı başına Mac’i sevmek için bir neden. O kadar kolay kuruluyor, o kadar kolay geri yükleniyor ki, neredeyse siz hiç dokunmuyorsunuz.

Neden aklı başında bir adam gidip daha küçük bir sabit disk alır?

Tek bir neden söyleyeyim; Hız. Evet SSD hızlı. Ne kadar mı hızlı? Çok hızlı… Sanki yepyeni bir bilgisayar aldım. Açık açık söyleyeyim bu kadar fark etmesini beklemiyordum. Evet biraz fark etmesi gerekiyordu. En azından boot süreci vs fark etmeliydi. Daha doğrusu benim beklentim o kadardı. Neticede kaç yıllık bilgisayar. Ne kadar hızlanabilirdi ki? Şöyle söyleyeyim, neredeyse 1 dakikayı bulan açılış süresi 10-15 saniyeye düştü. Photoshop, İllustrator gibi uygulamalar, önceden iCal, Safari ne sürede açılıyorsa, şimdi onun gibi açılıyor. Sadece 2 – 3 saniye içinde Photoshop kullanıma hazır. Küçük uygulamaları saymıyorum bile. Tıklamam ile ekranda belirmesi bir oldu. Sistemin genel olarak tüm performansı arttı. Dosya kopyalamak zaten komedi gibi. GB’larca veri göz açıp kapayıncaya kadar kopyalanıyor. İnanılmaz yazma ve okuma hızı etkileyici.

Evet maliyet olarak hala alışık olduğumuz disklerden oldukça pahalı ama yeterli sayılabilecek bir kapasiteyi makul bir bedel ile almak artık mümkün. Özellikle Apple’ın yeni Fusion Drive diskleri gerçekten çok mantıklı. Bu diskler hibrit. İşletim sistemi, oldukça düşük kapasiteli bir bölüntüye kurulurken bir başka bölüntü geleneksel sabit disk. Haliyle işletim sistemi süper hızlı çalışırken depolama alanınız Terabytelarca olabiliyor…

Tavsiye eder miyim?

Arkanıza bile bakmadan koşa koşa gidip alın. Çok ciddiyim, asla pişman olmayacaksınız. Yazının başında da belirttiğim gibi büyük boyutlu yedekleri, kalıcı fotoğraf arşivimi vs. mecburen harici diske aktardım. Zaten ayda yılda bir kez lazım oluyordu. Yine de yanımda taşımak iyi olurdu. Benim gibi artık bolca alana ihtiyacı olmayanlardansanız SSD seçimi tam size göre. Bir de şöyle bir durum var; Kullanmıyorsanız Super Drive’ı kasadan söküp yerine sessiz sakin, 5400 RPM yüksek kapasiteli ikinci bir sabit disk de takabilirsiniz. Bu sayede o diski yedekleme vs için, SSD’yi ise işletim sistemi, uygulamalar, belge, müzik vb. dosyalarınıza hızlı erişmek için kullanabilirsiniz.

Emektar Mac’inizi bir süre daha kullanmaya devam etmeyi düşünüyor ama performansını da artırmak istiyorsanız günümüzde en makul seçeneklerden biri olan SSD güncellemesi hakkında kısaca bilgi vermek istedim. Umarım faydalı olmuştur. Yazı ile ilgili yorumlarınızı  aşağıdaki yorumlar bölümüne, bu veya farklı bir konudaki sorularınızı derginin Sorular & Cevaplar bölümüne yazabilirsiniz.

Yazıyı beğendiyseniz aşağıdaki sosyal medya simgeleri ile paylaşabilir, Twitter’dan ve Facebook sayfasını beğenerek güncel haberleri takip edebilirsiniz.