AAPL uçuşa geçti, Apple’ın çeyrek dönem karı ikiye katlanarak 13.1 milyar dolara yükseldi, Apple artık dünyanın en değerli şirketi gibi haberler vermeye alışık olduğumuzdan, Apple hisseleri ile alakalı düşüş haberi yapmak hayli enterasan oldu.
Apple’ın son beş yıllık grafiğine baktıktan sonra durumu neden enterasan bulduğumu anlamışsınızdır. Detaylara geçip tartışmayı alevlendirmeden önce son altı aylık grafiğe de bakalım.
Kolaylıkla görebileceğiniz gibi hisselerin değeri tam altı ay önceki seviyesinde. Peki ne oldu? iPhone 5 tanıtımından beri Apple’da ne değişti de hisse senetleri bu kadar değer kaybetti?
Kime sorsanız ya Maps uygulamasının başarısızlığından ya da Apple’ın artık bir yenilik üretemediğinden dem vuruyor. ABC’nin Nightline programında da geçen akşam aynı konuya yer verildi. Elbette pek çok detay vardı ancak kabaca “Artık Apple’ın rakiplerinin bazı ürünlerde yeni hatta daha iyi özelliklerde ürünler çıkarttığını, eskisi gibi “önce Apple yaptı, Apple keşfetti” denilmediğini, “icat eden” çizgisinin ardında kaldığını vurguladılar. Bu tür hızlı çıkışı olan yenilikçi firmaların bir olgunluk dönemi olduğunu, Apple’ın da bu dönemde bulunduğuna değindiler.
Şimdi makarayı başa saralım. Eylül ayına, hisse senetlerinin tarihin en yüksek seviyesine ulaştığı döneme gidelim. Apple herkesin büyük heyecan ile beklediği yeni nesil iPhone’u tanıtmak için gün sayıyor. Yeni iPhone için yeni işletim sistemi de son şekline kavuşmak üzere.Elma Dergisi okuyucularının da arasında bulunduğu pek çok iOS 6 beta kullanıcısı durumun farkında ama bir umut var. Apple şimdiye kadar hiç yarım bir ürün çıkartmadı. Derken iOS 6 yayınlandı ve Maps, beta sürümde olduğundan pek de farklı değildi. Google’ın yıllarca iOS için Maps uygulamasına bir şey katmamış olması, ağır çalışması ve yeniliğe kapalı olması nedeniyle Apple kendi harita uygulamasını yapmak için kolları sıvadı. Hatta bunu tam bir yıl önce Apple, 3D haritalama şirketi C3 Technologies’i satın aldı haberiyle duyurmuştum. Yeni uygulama fantastik olacaktı. Vektör tabanlı olduğu için yükleme zamanından işlem süresine kadar oldukça büyük iyileştirme ile geliyordu. Daha güzel ve netti. 3D desteği vardı. Siri ile harika anlaşıyordu ve belki de hepsinden önemlisi ilk kez yerleşik sesli navigasyon ile birlikte sunulacaktı. Böyle bir uygulamanın rakibi yoktu. Peki neden herkes iOS 6 ile birlikte gelen harita uygulamasını yerden yere vurdu? Cevap çok net. 
Harita uygulaması, yapması gereken temel görevi, bir şeyleri, bir yerleri bulmayı beceremiyordu! Evet durum bu. Elbette fazlaca bilinen yerler, adresler, sokak adları ve kapı numaraları bulunabiliyordu ancak detay eksikti. Toplu taşıma bilgisi yoktu. Apple bunu üçüncü parti uygulamalara yüklemek istedi. Metro istasyonunu bile bulamıyordunuz. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait bilgi bulmak da imkansızdı. Peki ama neden?
Apple büyük bir riske girerek eskizlerden başlayarak sıfırdan bir uygulama yaptı. Uygulamanın geleceği için öyle çok uğraştı ki, gelişmeye açık olarak hazırlanan uygulama apar topar iOS 6’ya entegre edildi. Aslında pek ala beklenebilirdi. Belki bir yıl kadar daha Google’ın uygulaması ile yola devam edilir, tamamlandığında yayınlanabilirdi. Apple zor olanı seçti. Kullanıcılardan tepkiler gecikmedi. Bu uygulama birkaç versiyon sonra muhtemelen tarihin görüp görebileceği en iyi uygulama olacak ama hızlıca tüketmeye alışmış kullanıcıların anlık beklentileri, Apple CEO’sunun halka açık bir özür mektubu yayınlamasına ve adını iOS yerine anabileceğimiz Forstall’ın koltuğuna mal oldu.
Tek günah keçisi Maps ve Scott Forstall mı? Elbette hayır. Her zaman dediğim gibi Apple’ı ve ürünlerin hizmet biçimini anlamak pek çoğuna zor gelir. İçinden lazerli ışın klavyesi çıkan, 0,0001 mm kalınlığında iPhone bekleyenler bile var. Beklentilerin uçtuğu günümüzde iPad mini’nin tanıtımı da oldukça büyük bir etkendi. Sınıfındaki ürünlerden daha pahalı, daha düşük özelliklerde bir tablet. Şahsen başından beri karşı olduğum bir ürün grubuna dahildi ama mutlaka birilerinin işine yarar diye düşünüyorum. iPad mini’yi de çıkar çıkmaz masaya yatırdılar. Nasıl çalıştığını umursamadan içinde 512 MB ram var dediler. 2GB ram’e sahip olup daha uzun sürede mail gönderebilen benzer ürünler ile kıyasladılar. Doğru, teknik açıdan iPad mini tam bir fiyasko gibi görünüyordu. Düşük özellikli ve pahalı. Ancak iPad mini kağıt üzerinde gücü belli olmayan üç oyuncuya sahipti. Aluminyumdan yapılmış güzel görüntüsü, çocukların bile eline alır almaz kullanabileceği kolaylıktaki iOS işletim sistemi ve gezegendeki en iyi uygulama mağazası App Store… Dediğim gibi, iPad mini’yi sevmiş olabilirsiniz. Belki iPad’den çok daha işinize yarayacaktır. Bu benim görüşüm. Ürün bana göre değil ama Sezar’ın hakkı Sezar’a… iPad mini, sadece yukarıda saydığım üç özelliği nedeniyle bile rakipsiz. Zaten satış rakamları da bunu kanıtladı. Rakiplerinin yıllık hedeflerini haftalar içinde kapattı. Şimdi ne olacak?
Apple hisseleri haftalar üzerine ilk kez bugün yeniden ölçülebilir bir tırmanışa geçti. %2,5 artan değerini ne kadar sürdüreceğini kestirebilmek zor ancak yaklaşan tatil sezonu ile birlikte eski seviyesine yakın zamanda ulaşacaktır diye düşünüyorum. ABC’nin programında değindiği gibi, Apple artık olgunluk dönemine giriyor. Bundan sonra Apple ürünleri daha da kaliteli olacak ve şirket daha temkinli adımlar atacaktır. Dün ajansın geçtiği bir haberde, Foxconn’un, “Apple’ın kalite takıntısı” nedeniyle üretim hızının talebe yetişemediği duyrulmuştu. Apple’ın rakipleri oldukça güçlü. En büyüklerinden biri olan Samsung’un, daha çok Appleımsı görünebilmek için çalıştığı haberi dün basına sızdı. Şirket’in logosunu bile değiştireceği önümüzdeki günlerde Apple gibi kaliteli ürünler üretebilmek için çalışacağı ortada. Yeni tasarımcılar ile çalışıyorlar ve gelecekte Apple’a “darbe vurabilmek” demeyelim ama, “pastadaki dilimini büyütebilmek” için ellerinden geleni yapacaklar.
Apple tarihi boyunca yenilikleri, teknolojiyi, sanat ile buluşturarak kullanıcıya sundu. Bunu anlamak gerçekten kolay değil. Kullanıcıların sürekli daha fazlasını istediği günümüzde Apple, “en rahat nasıl kullanılır?” “Kullanıcı bu işlemi daha kolay nasıl yapar?” “Nasıl daha güzel görünebilir” sorularına çözüm arıyor. Apple, açık fikirli sanat görüşü ve yenilikçi teknolojinin kesiştiği noktadaki yerini korumayı sürdürdükçe, şirketin hisseleri ile ilgili yeni “rekor” haberleri paylaşmaya devam edeceğiz gibi görünüyor.
Apple 2007 tanıttığı “iphone” ile yeni bir pazar oluşturdu. Biz buna “smartphone piyasası” dedik. Bu pazar da ipi gögüslüyen Apple ve diger firmalar bu pazarın büyümesine sağladılar. İpad ve android os ile dahada bir ivme kazandı bu pazar ve bugüne geldi mobil pazar. Bu pazara öncülük yapan Apple hisseleri de yükseliişe geçti. 2012 sonu ile mobil web pazarı tepe noktasını gördü . Tepe noktasını gören bütün olgular gibi şimdi de tepeden iniş dönemi başlıyor hem mobil pazar ve apple hisseleri. Tabi bunlar benim görüşlerim. Yeni bir ürün ile tekrar yükselişe geçebilir.
Bide yorumlarımı pehh. illa feysbuk gibi canlısı “canıım cogg gözeslin bitanem bebişim” tarzında yorum mu yapalım. Al sana yorum. Mis gibi sabahları ekmeiğine sür. O kadar yorum yapıyorum şu siteye bir evrim canlısı da demiyor ki şuna bir tane “elma dergisi” kupası olayalım. Varsa saldırı.
S3 ün ekranının üst bölümündeki pil durumu , ağ , saat gibi bilgilerin yeraldığı cubuk ile iPhone yada iPad ın kiyle bir kıyaslayın. Sırf bu bölüm bile açık ara Apple ın tasarım konusundaki üstünlüğünü anlayana gösterir.
Bir şirket ne kadar büyükse, hata yapma opsiyonu da o kadar azdır. Her şirket mutlaka zaman zaman küçük hatalar yapabilir. Fakat Apple bunu son zamanlarda çok yapmaya başladı. Gerek Maps olsun(ki bence çok da büyük bir sorun değil), gerek iPhone 5 kasasının çizilmeye karşı dayanıksızlığı olsun. Fakat bana kalırsa Apple’ın yaptığı en büyük hata en yeni iPad’i tanıtmasıdır. Çünkü 3.jenerasyon iPad’in bildiğiniz üzere en büyük yeniliği retina ekranıydı. Bu da doğal olarak çok satmasını sağladı. Satışlar da bu kadar iyiyken 6 ay sonra yeni bir iPad tanıtmanın hiç bir mantıklı açıklaması olamaz. Yok dock bağlantısı değişmişmiş falan geçiniz efendim bunları. Herkes mart ayında iPad’in yenileneceğini ve lightning bağlantısı ile geleceğini zaten biliyordu. Sonuçta iPhone 5 ile iPad’in bağlantı noktalarının farklı kalması düşünülemez. Amma ve lakin bunu bu kadar erken sürede yapıp, bir de sadece bağlantı noktasını değiştirmek yerine işlemci falan da yenileyip bariz Yeni Nesil iPad satışa sunmak açıklanamaz. Apple’ın hisseleri daha da düşecektir tahminimce. Sanat ile teknolojiyi buluşturmak herşey değildir. iPad mini konusunda ise ihtiyacı olan alır kullanır. Sonuçta iPad’i piyasadan çekmediler. Kim ihtiyacına göre neyi istiyorsa onu alır.
Sonuç olarak Apple’dan beklentiler çok da yüksek değil. Ama onlar basit beklentileri bile artık karşılayamıyorlar.